 |
| Thỏa thuận thương mại Mỹ-EU: Nhẹ thuế nhưng mất thế, châu Âu lộ điểm yếu chí tử. (Nguồn: Dreams Time) |
Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) chính thức công bố các chi tiết cụ thể hơn về thỏa thuận thương mại khung giữa hai bên vào ngày 21/8. Theo đó, các thông tin mới về thuế quan đối với các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, ô tô, dược phẩm… và nhiều điều khoản liên quan đã được mở rộng dựa trên thỏa thuận đạt được vào ngày 27/7 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen.
Mỹ-EU đã thỏa thuận những gì?
Tài liệu dài 3,5 trang cho thấy, hầu hết hàng từ EU nhập khẩu vào Mỹ gồm ôtô, dược phẩm, chất bán dẫn và gỗ sẽ chỉ chịu mức thuế 15%. Washington chỉ đồng ý áp dụng mức thuế Tối huệ quốc (MFN) từ ngày 1/9 với máy bay và linh kiện của EU, dược phẩm gốc và nguyên liệu, tiền chất hóa học, tài nguyên thiên nhiên khan hiếm.
Đổi lại, EU mở cửa rộng hơn, bãi bỏ thuế với tất cả hàng hóa công nghiệp Mỹ và cung cấp quyền tiếp cận thị trường ưu đãi cho nhiều loại thủy sản và nông sản nước này. Brussels sẽ ban hành luật cần thiết để thực hiện việc giảm thuế như cam kết. Trong khi đó, Washington thực hiện các bước để giảm mức thuế hiện tại 27,5% với ôtô.
Thỏa thuận cũng đề cập kế hoạch EU mua 750 tỷ USD khí hóa lỏng (LNG), dầu và các sản phẩm năng lượng hạt nhân từ Mỹ, cùng 40 tỷ USD chip trí tuệ nhân tạo do nước này sản xuất. Đồng thời, "Lục địa già" dự kiến đầu tư thêm 600 tỷ USD vào các lĩnh vực chiến lược tại Mỹ đến năm 2028.
Thỏa thuận thương mại Mỹ-EU cũng cam kết xử lý các "rào cản thương mại số phi lý", xem xét hợp tác để bảo vệ thị trường thép và nhôm khỏi tình trạng dư thừa công suất, đảm bảo chuỗi cung ứng an toàn thông qua hạn ngạch thuế quan.
Trước khi ký kết thỏa thuận vào tháng trước, EU đối mặt nguy cơ bị Mỹ áp thuế quan đối ứng 30% – một kịch bản đe dọa trực tiếp các ngành xuất khẩu chủ lực. Thỏa thuận cuối cùng đã giúp châu Âu tránh được kịch bản xấu nhất, khi mức thuế quan thấp hơn đáng kể so với cảnh báo cứng rắn của Tổng thống Trump, đồng thời né được mức thuế 100% với chất bán dẫn.
Tuy nhiên, giới quan sát phương Tây gọi đây là "sự đánh đổi không ngọt ngào", khi cái giá của "nhẹ thuế" lại chính là sự nhượng bộ lớn của châu Âu trong nhiều lĩnh vực và cả công cụ chính sách -có thể làm suy yếu vị thế lâu dài của khu vực.
Sự đánh đổi không ngọt ngào
Trở lại ngày 30/7, Chủ tịch EC Ursula von der Leyen và Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố "thỏa thuận thương mại lớn nhất thế giới" mà hai bên đạt được, gọi đó là “cuộc cải cách mang tính bước ngoặt” trong quan hệ thương mại xuyên Đại Tây Dương.
Nhưng chỉ ít giờ sau đó, truyền thông khắp châu Âu đã gọi đây là "một bước lùi" bởi EU chấp nhận "đánh đổi chủ quyền kinh tế dài hạn để lấy nhượng bộ thuế quan ngắn hạn". Họ cũng cho rằng, Washington gần như "thắng" tuyệt đối, bởi những con số hào nhoáng nói trên có nguy cơ làm thay đổi quỹ đạo chiến lược kinh tế của EU trong nhiều năm tới.
Cụ thể, phân tích của tạp chí Hungarian Conservative cho rằng, châu Âu "mặc cả" giảm được thuế nhưng lại phải từ bỏ nhiều công cụ chiến lược – đặc biệt là quyền áp thuế dịch vụ số và phí mạng, vốn là “vũ khí” cân bằng ảnh hưởng của các tập đoàn công nghệ Mỹ. Đây không chỉ là một nhượng bộ kỹ thuật, mà còn là đòn giáng vào vị thế “người định hình luật chơi toàn cầu” mà EU đã dày công xây dựng suốt hai thập kỷ qua.
Thỏa thuận cũng bộc lộ sự bất cân xứng, khi Mỹ giành lợi thế lớn ở các lĩnh vực nông nghiệp, dược phẩm, công nghiệp chế tạo tiên tiến, trong khi ngành thép, nhôm và bán dẫn của châu Âu lại không nhận được bảo hộ tương xứng. Đây vốn là những lĩnh vực EU coi là trụ cột chiến lược nay càng dễ tổn thương trước sức ép.
Theo bình luận của giới phân tích châu Âu, sau Thỏa thuận Mỹ-EU này, hệ quả chiến lược đang dần lộ rõ. Thông điệp mà châu Âu gửi đi là họ đã quá dễ dàng nhượng bộ khi bị ép, khiến mục tiêu trở thành “cực thứ ba (Mỹ-Trung Quốc-EU)” trong cạnh tranh toàn cầu vì thế thêm mong manh. Theo các chuyên gia, củng cố quan hệ xuyên Đại Tây Dương không đồng nghĩa với việc đánh mất tiếng nói và vị thế kinh tế dài hạn. "Điểm yếu chí tử của EU đã lộ khi họ vẫn thương lượng với Mỹ theo giả định cũ là một đồng minh".
Luật sư về các vấn đề quốc tế và năng lượng Máté Tóth trong chương trình Chào ngày mới của kênh Hír TV thậm chí đã đánh giá Thỏa thuận Mỹ-EU là trận thua với tỷ số "0–15” của châu Âu. Ông đã tỏ ra hoài nghi khả năng EU có thể thực thi tốt các thỏa thuận, bởi “châu Âu đang cố cùng lúc làm quá nhiều thứ, từ hỗ trợ Ukraine, điện khí hóa và chuyển đổi xanh với REPowerEU, xây dựng công nghiệp quốc phòng và giờ lại bơm thêm hàng trăm tỷ USD vào Mỹ để mua LNG và dầu mỏ đắt đỏ”.
