 |
| Căng thẳng Campuchia-Thái Lan: Campuchia sẵn sàng phòng thủ trước khi phát lệnh chặn năng lượng của Thái Lan. (Nguồn: Nation) |
Căng thẳng Thái Lan-Campuchia chưa có dấu hiệu hạ nhiệt
Trong bối cảnh quan hệ hai nước láng giềng vẫn căng như dây đàn, một bài đăng trên Facebook của Thủ tướng Campuchia Hun Manet thông báo: "tất cả nhiên liệu và khí đốt nhập khẩu từ Thái Lan sẽ bị dừng lại". Ông cũng trấn an rằng, các công ty năng lượng của Campuchia sẽ có thể nhập khẩu đủ nhiên liệu từ các nguồn khác.
Vài ngày trước đó, Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen cũng đã thúc giục chính phủ ngừng nhập khẩu các sản phẩm từ Thái Lan như thực phẩm đóng hộp và rượu.
Trong cùng một bài đăng trên Facebook bằng tiếng Khmer do The Khmer Times đăng lại, ông Hun Sen cũng cho biết thông tin, một đảng đối lập của Thái Lan đề xuất cấm xuất khẩu nhiên liệu sang Campuchia, nhưng cho rằng, động thái như vậy sẽ gây thiệt hại cho PTT - Công ty dầu khí nhà nước của Thái Lan, nhiều hơn là gây tổn hại cho Campuchia.
Công ty năng lượng lớn nhất của Thái Lan PTT, hiện cũng là công ty đứng số 2 trong danh sách 500 doanh nghiệp hàng đầu Đông Nam Á. Các công ty năng lượng lớn khác của Thái Lan là Bangchak (đứng số 17) và Susco (số 281), cũng đều tham gia xuất khẩu sang Campuchia.
Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ mức độ thiệt hại đối với các doanh nghiệp năng lượng của Thái Lan như thế nào khi con đường xuất khẩu nhiên liệu sang Campuchia bị chặn. Theo phương tiện truyền thông địa phương, trích dẫn dữ liệu của chính phủ, Thái Lan đã xuất khẩu 2,3 tỷ lít nhiên liệu sang Campuchia vào năm ngoái. Con số này chiếm khoảng 20% tổng lượng nhiên liệu xuất khẩu của Thái Lan và có giá trị khoảng 48 tỷ Baht Thái (1,5 tỷ USD).
Để so sánh, PTT đã tạo ra doanh thu 87,6 tỷ USD vào năm 2024 và thị trường nước ngoài lớn nhất của công ty này là Singapore, tiếp theo là Vương quốc Anh, Mỹ và Malaysia. Campuchia là thị trường nước ngoài lớn thứ bảy của PTT.
Tính toán của Campuchia?
Lệnh ngừng nhập khẩu nhiên liệu từ Thái Lan đã làm dấy lên lo ngại về chi phí năng lượng trong nước leo thang. Tuy nhiên, theo phân tích của tờ Krungthep Turakij (Thái Lan), động thái này có thể mang lại lợi ích chiến lược cho một số doanh nghiệp nội địa – đặc biệt là Kampuchea Tela – nếu cơ cấu giá bán lẻ được điều chỉnh theo hướng có lợi.
Kampuchea Tela là một "ông lớn" đứng hàng đầu trong ngành nhiên liệu Campuchia. Với vốn đăng ký hơn 1 tỷ USD và mạng lưới hơn 80 trạm xăng dầu trên toàn quốc, doanh nghiệp này hiện có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nhiên liệu cho đất nước. Ông chủ Oknha Chun On của Kampuchea Tela không chỉ được coi là một doanh nhân thành đạt, mà còn là một nhân vật uy tín có tầm ảnh hưởng đến việc định hướng chính sách kinh tế của quốc gia.
Sự hợp tác của Tela với các công ty năng lượng toàn cầu—Total, Caltex, PTT của Thái Lan và Sokimex—đã giúp nâng cao năng lực công nghệ và hậu cần, đồng thời củng cố vị thế trên thị trường của công ty năng lượng Campuchia.
Trên thực tế, ngoài dầu mỏ, Kampuchea Tela đã sớm đa dạng hóa các lợi ích kinh doanh của mình, bao gồm: chuỗi cửa hàng tiện lợi Tela Mart và Tela Supermart, chuỗi LUNA Café, hệ thống phân phối hải sản, nhập khẩu và bán dầu tinh chế và khí đốt gia dụng/công nghiệp...
Theo các phân tích, khi con đường nhập khẩu nhiên liệu từ Thái Lan bị đình chỉ, việc tìm nguồn cung ứng thay thế cho thị trường Campuchia chắc chắn làm tăng tổng chi phí. Tuy nhiên, việc này lại mở ra cơ hội để chính phủ điều chỉnh công thức định giá năng lượng, mang lại lợi ích cho các nhà phân phối nhiên liệu trong nước về cả biên lợi nhuận và thị phần.
Trên thực tế, vai trò của Tela ngày càng tăng trong bối cảnh bất ổn địa chính trị và biến động của thị trường năng lượng nội địa. Trong đó, Kampuchea Tela đã nổi lên như một thế lực lớn, góp phần tái định hình nền kinh tế năng lượng Campuchia. Với những lợi thế hiện tại, khả năng hợp tác quốc tế, tiềm năng thích ứng chiến lược và cả mối quan hệ tốt đẹp với chính phủ, công ty năng lượng của Campuchia dường như có vị thế tốt để biến những thách thức hiện tại thành cơ hội.
Một cuộc khủng hoảng đang gia tăng
Mối quan hệ Thái Lan-Campuchia đã xấu đi đáng kể kể từ cuối tháng 5, khi quân đội của cả hai nước đấu súng ở vùng biên giới tranh chấp. Một binh sĩ Campuchia đã thiệt mạng trong vụ việc.
Các cuộc đàm phán sau đó vẫn chưa thể làm giảm căng thẳng. Tình hình thậm chí còn khiến chính phủ liên minh của Thái Lan gặp rủi ro, do cuộc điện thoại bị rò rỉ giữa đương kim Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra và Chủ tịch Thượng viện Hun Sen.
Tình hình chính trị trong nước đã khiến một trong những đối tác của bà Paetongtarn - Đảng Bhumjaithai, rời khỏi liên minh, đặt nữ Thủ tướng vào vị trí chiếm đa số mong manh trong quốc hội nước này.
Kể từ đó, Thái Lan đã gia tăng áp lực lên Campuchia. Tờ Khmer Times đưa tin, bắt đầu từ ngày 24/6, Bangkok cấm tất cả các phương tiện, khách du lịch và thương nhân qua lại tại tất cả các trạm kiểm soát biên giới trên bộ ở 7 tỉnh giáp với Campuchia, ngoại trừ một số trường hợp vì lý do nhân đạo. Nước này cũng đang dừng xuất khẩu hàng hóa, như nhiên liệu và điện, có thể được sử dụng cho các trung tâm không đáng tin cậy ở Campuchia.
Ông Voratat Tantimongkolsuk, Chủ tịch Hội đồng doanh nghiệp Thái Lan-Campuchia, mới đây đánh giá, việc đóng cửa biên giới đã ảnh hưởng đến hoạt động thương mại xuyên biên giới và kinh tế địa phương tại 7 tỉnh. Với việc cắt đứt quyền tiếp cận đường bộ trực tiếp, các doanh nghiệp chỉ còn hai lựa chọn chính là tuyến đường bộ vòng qua Lào, dài hơn đáng kể và tốn kém hơn. Hoặc chuyển hướng qua các cảng ven biển, nhưng thường là các cảng nhỏ, hiện đã kín chỗ cho đến giữa tháng 7 và chắc chắn chi phí tăng thêm không hề nhỏ.
Trong bối cảnh biên giới Campuchia đóng cửa, các doanh nghiệp Thái Lan hiện đã gấp rút kích hoạt các kế hoạch dự phòng, đối mặt với chi phí vận chuyển tăng vọt và sự chậm trễ về mặt hậu cần. Các công ty hoạt động tại Campuchia đang triển khai các kế hoạch duy trì hoạt động kinh doanh, bao gồm tuyển dụng nhân sự, quản lý chuỗi cung ứng và phối hợp với chính quyền Campuchia. Một số công ty đã bắt đầu hồi hương nhân viên Thái Lan để đảm bảo an toàn.
Thị trường chứng khoán Thái Lan đã sụt giảm kể từ khi cuộc khủng hoảng chính trị bắt đầu. Chỉ số SET, theo dõi các công ty niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Thái Lan, đã giảm hơn 20% trong năm nay, hoạt động kém hơn so với thời kỳ đỉnh điểm của đại dịch Covid-19 vào năm 2020 và 2021.
Các nhà đầu tư Nhật Bản có cơ sở sản xuất dọc biên giới Thái Lan-Campuchia cũng bị ảnh hưởng. Hoạt động của họ hiện phải đối mặt với áp lực chi phí lao động và khả năng bị phạt giao hàng do chuỗi cung ứng bị gián đoạn.
Ở phía Campuchia, gánh nặng hậu cần lớn buộc nhiều người mua phải ráo riết tìm nguồn cung ứng sản phẩm ở nơi khác, đặc biệt là đối với các nhà máy phụ thuộc vào nguyên liệu thô của Thái Lan. Các công ty đa quốc gia có khả năng tìm nguồn cung ứng toàn cầu cũng phải đối mặt với chi phí cao hơn, ảnh hưởng đến lợi nhuận và hoạt động.
Một số trạm xăng Thái Lan tại Campuchia cũng có thể buộc phải tăng giá khi chuyển từ nhiên liệu Thái Lan sang các nguồn nhiên liệu đắt tiền hơn.
“Tôi kêu gọi chính phủ của cả hai nước tham gia đối thoại và tìm ra giải pháp hòa bình. Mọi biện pháp gây căng thẳng được thực thi chắc chắn sẽ tác động đến người dân của cả hai quốc gia, vì vậy tôi hy vọng tình hình này có thể được quản lý cẩn trọng để tránh gây thêm tổn hại”, Chủ tịch Hội đồng doanh nghiệp Thái Lan-Campuchia Voratat bày tỏ nguyện vọng.
