Từng là biểu tượng của đam mê, của sự khổ luyện và cống hiến, nghệ sĩ giờ đây đang đứng giữa ngã rẽ của thời đại số. Một bên là ánh đèn sân khấu cái nôi của những tác phẩm nghệ thuật chân chính. Một bên là livestream, vlog, TikTok nơi dễ kiếm tiền hơn, dễ nổi tiếng hơn và… dễ "gây bão" hơn.
Khi ngày càng nhiều nghệ sĩ Việt chọn con đường thứ hai, câu hỏi đặt ra là: nghệ thuật đang ở đâu trong hành trình làm nghề của họ?
Trấn Thành cũng gia nhập hội livestream như những nghệ sĩ Việt khác. Ảnh: FBNVKhi nghệ sĩ "tạm xa" ánh đèn để bước vào cuộc đua view
Trên các nền tảng mạng xã hội hiện nay, hình ảnh nghệ sĩ xuất hiện dày đặc không phải với vai trò trình diễn hay biểu diễn, mà là... bán hàng, quay vlog, chia sẻ chuyện cá nhân hoặc livestream tâm sự. Nội dung có thể không có giá trị nghệ thuật, nhưng đổi lại là tương tác "khủng" và doanh thu đáng kể.
Trấn Thành - nghệ sĩ được cho là "đắt show" nhất nhì làng giải trí nhưng bên cạnh những hoạt động nghệ thuật, Trấn Thành còn mở riêng một chuyên mục review ẩm thực trên kênh YouTube cá nhân.
Trấn Thành thường xuyên review ẩm thực trên kênh YouTube cá nhân. (Ảnh chụp màn hình YouTube)Từ sau khi sinh đôi vào tháng 2/2024, diễn viên MC Sam gần như vắng bóng khỏi các sản phẩm nghệ thuật nghiêm túc. Không dự án phim ảnh, không gameshow nổi bật, Sam chủ yếu xuất hiện qua các buổi livestream bán hàng và một vài sự kiện khai trương. Sự trở lại này dù giúp cô duy trì hình ảnh và thu nhập, nhưng khó để lại dấu ấn nghệ thuật trong mắt công chúng.
Sam chưa để lại dấu ấn nghệ thuật nào với công chúng ngoài những buổi live. Ảnh: Chụp màn hìnhMột cái tên đã trở nên quen thuộc trong "làng livestream" không ai khác chính là Lê Dương Bảo Lâm. Dù xuất thân là một diễn viên hài và từng đạt Quán quân một sân chơi đình đám, thế nhưng hiện tại một phần đáng kể sự nghiệp của anh gắn liền với việc livestream bán hàng. Dù vẫn tham gia gameshow và phim ảnh, nhưng livestream rõ ràng đang chiếm tỷ trọng lớn trong hoạt động nghề nghiệp của Lê Dương Bảo Lâm.
Lê Dương Bảo Lâm được biết đến với danh xưng "thánh livestream". Ảnh:FBNVĐiều này phản ánh rõ một thực tế: ranh giới giữa nghệ sĩ biểu diễn và người ảnh hưởng thương mại đang ngày càng mờ nhạt. Và có một nghịch lý rằng, tất cả họ đều "hot" nhưng lại không phải nhờ sản phẩm nghệ thuật.
Tất nhiên, cần phải khẳng định một điều, không phải nghệ sĩ nào cũng rời bỏ nghệ thuật để theo trào lưu làm nội dung đại chúng. Một số cái tên như H’Hen Niê, Đen Vâu, Hà Anh Tuấn… vẫn điềm tĩnh làm nghề theo cách riêng, không chiêu trò, không livestream bán hàng rầm rộ, nhưng vẫn có lượng khán giả trung thành.
Vẫn còn đâu đó những nghệ sĩ không chạy theo trào lưu. Ảnh: sưu tầmHọ là minh chứng rằng vẫn có con đường bền vững cho những nghệ sĩ chọn ở lại với nghệ thuật, dù chậm mà chắc. Việc nêu ra thực trạng một bộ phận nghệ sĩ chuyển hướng không đồng nghĩa với “vơ đũa cả nắm”, mà nhằm chỉ ra xu hướng đang định hình lại cách nghệ sĩ hiện nay tồn tại trong showbiz.
Giới hạn mong manh giữa nghệ sĩ và người nổi tiếng
Rõ ràng, ranh giới giữa nghệ sĩ và người nổi tiếng ngày càng trở nên mờ nhạt trong bối cảnh showbiz hiện đại. Khi một bộ phận nghệ sĩ dành phần lớn thời gian cho việc quay clip đời thường, chia sẻ chuyện cá nhân, livestream bán hàng thì trong mắt công chúng, họ không còn được xem là những người hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp mà đơn thuần chỉ là "người nổi tiếng".
Không thể chỉ quy nguyên nhân cho sự “dễ kiếm tiền” từ livestream hay mạng xã hội. Thực tế, thu nhập từ nghệ thuật truyền thống ngày càng bấp bênh, đặc biệt sau giai đoạn dài đình trệ vì dịch Covid-19. Sân khấu kịch, phòng thu âm, rạp chiếu phim… đều gặp khó, khiến nhiều nghệ sĩ phải tìm thêm nguồn thu để duy trì cuộc sống. Bên cạnh đó, hành vi tiêu dùng giải trí của khán giả cũng thay đổi rõ rệt: họ ưu tiên nội dung ngắn, cá nhân hóa, dễ tiếp cận trên TikTok, Facebook, YouTube… Điều đó buộc nghệ sĩ muốn giữ sự hiện diện phải thích nghi mà livestream, vlog hay làm KOL là những công cụ hiệu quả. Không phải ai cũng quay lưng với nghệ thuật, nhưng không phải ai cũng đủ điều kiện để sống bằng nghề theo cách cũ.
Danh xưng "nghệ sĩ" vốn phải gắn liền với sự sáng tạo, tài năng và chất lượng tác phẩm. Cái bóng của nghệ thuật nhường chỗ cho tính viral, sự ồn ào và tương tác mạng xã hội. Điều này không chỉ làm lu mờ tiêu chuẩn của một người làm nghề, mà còn tạo ra thế hệ người trẻ thần tượng "sự nổi tiếng", thay vì cố gắng rèn luyện để trở thành nghệ sĩ đích thực.
Không ai phủ nhận quyền mưu sinh của nghệ sĩ, cũng khó có thể làm ngơ trước sức hút khổng lồ từ mạng xã hội nơi lượt view có thể đổi lấy hợp đồng quảng cáo, danh tiếng và thu nhập ổn định. Nhưng khi ngày càng nhiều nghệ sĩ rời xa sân khấu để trở thành KOL, livestreamer, vlogger… thì câu hỏi lớn cần được đặt ra là: Liệu còn nghệ sĩ nào mặn mà với nghệ thuật đúng nghĩa?
Nghệ sĩ có thể đa năng, có thể linh hoạt, nhưng nếu tất cả đều rẽ hướng theo công thức dễ nổi, dễ kiếm tiền thì giá trị cốt lõi của nghề sẽ dần bị bào mòn. Không phải ai cũng phải "sống chết" vì nghệ thuật, nhưng nghệ thuật cần những người nghiêm túc, bền bỉ, xem đây là nghề chứ không phải bàn đạp.
