Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper thăm trưng bày Tài liệu “30 năm quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ” - Ảnh: VGP/TG
Sự kiện diễn ra trong không gian trang trọng tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III (34 Phan Kế Bính, Hà Nội), với sự tham dự của Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper, đại diện các tổ chức, cựu chiến binh và thân nhân các gia đình liệt sĩ.
Đây không chỉ là hoạt động có giá trị lịch sử và nhân văn sâu sắc, mà còn là biểu tượng của sự hợp tác không ngừng giữa hai quốc gia trong hành trình vượt lên quá khứ, hướng tới tương lai hòa bình, ổn định và phát triển.
Phát biểu khai mạc sự kiện, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy nhấn mạnh: “Chúng ta không chỉ cùng nhau nhìn lại chặng đường 30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ, mà còn chứng kiến một khoảnh khắc lịch sử đầy xúc động và nhân văn".
Từ việc thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1995, hai nước đã cùng nhau đi qua những cột mốc lịch sử quan trọng: Ký kết Hiệp định Thương mại song phương năm 2000, xác lập quan hệ Đối tác toàn diện năm 2013 và nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững vào tháng 9 năm 2023.
Thứ trưởng Cao Huy bày tỏ sự tri ân và chia vui cùng các gia đình liệt sĩ, cựu chiến binh có mặt tại đây – những người hôm nay nhận được các hồ sơ từ nửa kia trái đất – minh chứng cho nỗ lực tìm kiếm, kết nối ký ức và sẻ chia nhân văn giữa hai dân tộc.
Đồng thời tin tưởng rằng, từ nền tảng lịch sử và sự hiểu biết lẫn nhau, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn nữa, mang lại lợi ích thiết thực cho Nhân dân hai nước, đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định và phát triển bền vững của khu vực và thế giới.
Trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho các gia đình liệt sĩ và các cựu chiến binh - Ảnh: VGP/TG
Về phía Hoa Kỳ, Đại sứ Marc E. Knapper xúc động nhìn nhận: “Từ những vết sẹo chiến tranh, chúng ta đã cùng vượt qua quá khứ, xây dựng tương lai dựa trên niềm tin, sự tôn trọng lẫn nhau và sự hợp tác".
Đại sứ Marc E. Knapper nhấn mạnh, hòa bình là hành trình đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng nghỉ của từng thế hệ. Những hình ảnh, tư liệu được trưng bày ngày hôm nay không chỉ là những bức hình của lịch sử mà chính là những câu chuyện mạnh mẽ nói về sự gắn kết của con người, sự sẻ chia và hòa giải. Việc trao lại những kỷ vật cá nhân cho các cựu chiến binh hoặc gia đình họ chính là một trong những ví dụ đầy ý nghĩa về việc hai dân tộc của chúng ta đã có thể tiến xa như thế nào.
Trưng bày tài liệu “30 năm quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ” gồm 3 phần: Tiến tới thiết lập quan hệ ngoại giao; Hợp tác và phát triển; Vững bước vào kỷ nguyên mới.
Trưng bày khai thác nguồn tư liệu phong phú từ Trung tâm Lưu trữ quốc gia III thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước, Bộ Ngoại giao Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Trung tâm Việt Nam, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam, Đại học Công nghệ Texas – Hoa Kỳ, các nhân chứng lịch sử phản ánh những dấu mốc quan trọng, nỗ lực hợp tác trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục, y tế, quốc phòng...
Đặc biệt, trưng bày giới thiệu nhiều tài liệu lần đầu tiên được công bố, tiêu biểu như: Các văn bản liên quan đến tiến trình bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ; Tuyên bố của Tổng thống William Jefferson Clinton về việc thiết lập quan hệ bình thường với Việt Nam, công bố tại Nhà Trắng ngày 11/7/1995, hiện lưu giữ tại Lưu trữ Quốc gia Hoa Kỳ; Tuyên bố của Thủ tướng Võ Văn Kiệt ngày 12/7/1995 về quyết định bình thường hóa quan hệ của Tổng thống Bill Clinton, hiện bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III.
Đồng thời, trưng bày còn giới thiệu một số hồ sơ, chứng tích chiến tranh lần đầu tiên được trao trả cho các cựu chiến binh, thân nhân các gia đình liệt sĩ, hiện lưu giữ tại Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ, Đại học Công nghệ Texas, Hoa Kỳ.
Nhân dịp này, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cũng gửi tặng 30 bức ảnh - tượng trưng cho số năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.
Trưng bày khai thác các nguồn tư liệu phong phú, giới thiệu nhiều tài liệu lần đầu tiên được công bố - Ảnh: VGP/TG
Hồ sơ, chứng tích – Nhịp cầu ký ức và hòa giải
Điểm nhấn đầy xúc động của sự kiện là lễ trao trả hồ sơ, chứng tích chiến tranh cho thân nhân các liệt sĩ và cựu chiến binh Việt Nam. Đây là kết quả của sự phối hợp giữa Trung tâm Việt Nam – Đại học Công nghệ Texas, Hội Việt – Mỹ, tổ chức “Trái tim người lính Việt Nam”, câu lạc bộ “Mãi mãi tuổi 20” và “Kỷ vật kháng chiến”.
Trung tâm Việt Nam - Đại học Công nghệ Texas đã trao tặng cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia III hơn 200 bộ hồ sơ, dữ liệu chứng tích chiến tranh để quản lý và tiếp tục trao trả cho các gia đình. Năm 2025, Tổ chức "Trái tim người lính Việt Nam" đã tiến hành biên soạn và giới thiệu tóm tắt gần 50 hồ sơ chứng tích chiến tranh lên mạng xã hội, sau đó, các nhóm tình nguyện viên của Câu Lạc bộ "Mãi mãi tuổi 20" và "Kỷ vật kháng chiến" ở nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước, theo những thông tin và địa chỉ hiếm hoi có trong hồ sơ đã đến từng thôn xóm của các xã, phường, để trực tiếp tìm kiếm và xác minh…
Kết quả, chỉ sau gần 2 tháng nỗ lực thực hiện, đã tìm được thân nhân của 22 Liệt sĩ và một số cựu chiến binh còn sống liên quan đến các hồ sơ chứng tích trên.
Sự kiện lần này cũng là dịp tôn vinh vai trò quan trọng của công tác lưu trữ – nơi lưu giữ ký ức dân tộc và là nguồn tư liệu quý giá phục vụ đối thoại, hợp tác quốc tế. Các cơ quan lưu trữ của Việt Nam và Hoa Kỳ đã và đang đẩy mạnh hợp tác trong trao đổi tài liệu, trưng bày, xuất bản, hỗ trợ nghiên cứu và công bố tài liệu phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Thu Giang
