Thúc đẩy giải ngân đầu tư công: Phải tập trung tháo gỡ 'điểm nghẽn' về công tác giải phóng mặt bằng

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cùng các thành viên Tổ công tác số 1 họp với các địa phương về kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 - Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Chiều nay (7/6), tại Bình Định, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cùng các thành viên Tổ công tác số 1 (theo Quyết định số 523/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ) có buổi làm việc với 9 địa phương (Huế; Đà Nẵng; Quảng Nam; Quảng Ngãi; Bình Định; Phú Yên; Khánh Hòa; Ninh Thuận; Bình Thuận) về kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2025.

Tỉ lệ giải ngân cao hơn mức trung bình cả nước

Báo cáo cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, t ổng kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2025 Thủ tướng Chính phủ giao cho 9 địa phương thuộc Tổ công tác số 1 là 56.569,8 tỷ đồng (trong đó vốn ngân sách Trung ương là 16.705,6 tỷ đồng, vốn ngân sách địa phương là 39.864,2 tỷ đồng).

Hiện nay, còn 3 địa phương là Quảng Nam, Quảng Ngãi, Khánh Hòa chưa phân bổ hết kế hoạch vốn được giao với tổng số vốn còn lại là 172,1 tỷ đồng . Nguyên nhân chưa phân bổ do các địa phương không còn nhu cầu sử dụng vốn, đề nghị điều chỉnh giảm để điều chuyển cho bộ, cơ quan trung ương, địa phương có nhu cầu bổ sung vốn.

Về t ình hình giải ngân kế hoạch vốn 5 tháng đầu năm 2025 , t ính đến ngày 31/5/2025, kết quả giải ngân các địa phương thuộc Tổ công tác số 1 đạt 26,7% , cao hơn mức trung bình cả nước (cả nước bình quân đạt 24,1% ).

Trong đó, c ó 6/9 địa phương có ước tỉ lệ giải ngân đạt từ mức bình quân chung của cả nước trở lên , gồm: Thừa Thiên Huế: 41,2%; Bình Định: 36%; Khánh Hòa: 30%; Ninh Thuận: 27%; Bình Thuận: 24,6%; Đà Nẵng: 24%. Có 3/9 địa phương có ước tỉ lệ giải ngân đạt dưới mức bình quân chung của cả nước , gồm: Phú Yên: 13,2%; Quảng Ngãi: 20%; Quảng Nam: 21%.

So với kết quả 4 tháng đầu năm, ước giải ngân đến ngày 31/5/2025 của 9 địa phương thuộc Tổ công tác số 1 đã có sự tăng tốc tích cực, cao hơn bình quân chung cả nước. Tuy nhiên, theo báo cáo của các địa phương, vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc tồn tại kéo dài, làm ảnh hưởng đến công tác triển khai thực hiện và giải ngân các dự án.

Cụ thể, để phù hợp với cơ cấu bộ máy chính quyền hai cấp, một số dự án đầu tư, sửa chữa trụ sở, nhà làm việc phải tạm dừng khởi công hoặc đang trong quá trình rà soát để điều chỉnh mục tiêu, quy mô, sự cần thiết đầu tư, dẫn đến không tiếp tục bố trí vốn thực hiện dự án để tránh lãng phí.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đề nghị địa phương nào chưa phân bổ hết vốn đầu tư công thì phải tính toán, gấp rút phân bổ nốt phần chưa được phân bổ theo kế hoạch - Ảnh: VGP/Nguyễn Hoàng

Ngoài ra, việc thay đổi trong trách nhiệm, quyền hạn, quy trình quản lý dự án tại địa phương do không duy trì cấp huyện và các cơ quan chức năng mới sau sắp xếp, sáp nhập cũng là nguyên nhân làm cho công tác thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, thẩm định thiết kế cơ sở, thẩm định thiết kế xây dựng, công tác thanh toán, quyết toán phải kéo dài thời gian xử lý, ảnh hưởng đến công tác giải phóng mặt bằng các dự án của địa phương do các đơn vị cấp huyện là tổ chức chủ chốt triển khai công tác GPMB,…

Nhiều dự án đang triển khai thực hiện vướng đền bù, giải phóng mặt bằng, trọng tâm là xác định nguồn gốc đất, xác định giá đất, người dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường, tái định cư; khó khăn trong việc xây dựng bảng giá đất do sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh theo quy định của Luật Đất đai 2024;...

Bên cạnh đó, n guồn cung cấp nguyên vật liệu hạn chế (đặc biệt là đất, cát đắp, nhựa đường) do triển khai thi công đồng loạt nhiều công trình giao thông lớn; giá nhiều nguyên vật liệu tăng đột biến so với thời điểm mời thầu làm tăng chi phí dự án.

Thời tiết diễn biến thất thường, mưa nhiều kéo dài, nguy cơ sạt lở đất rất cao tại các khu vực miền núi cũng là nguyên nhân làm gián đoạn công tác thi công, đặc biệt là các dự án giao thông.

Tại buổi làm việc, lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương đã trao đổi, giải đáp đối với các đề xuất, kiến nghị, ý kiến của các địa phương; đề nghị c ác địa phương tiếp tục quyết liệt chỉ đạo, tổ chức triển khai các nhiệm vụ liên quan đến quản lý và sử dụng vốn đầu tư công còn dang dở của các chương trình, dự án.

Đồng thời tích cực chỉ đạo rà soát, điều chỉnh kế hoạch vốn từ cấp huyện cũ sang cấp tỉnh hoặc xuống cấp xã; các hồ sơ pháp lý phải được bàn giao rõ ràng, các chủ đầu tư và Ban quản lý dự án phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành ở các cấp để bảo đảm tính liên tục, hạn chế để xảy ra tình trạng đứt gãy, gián đoạn trong việc triển khai thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công các nhiệm vụ, dự án.

Cùng với đó là t ập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc giải phóng mặt bằng; tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo; xác định công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng là nút thắt trong quy trình triển khai dự án cần phải tập trung tháo gỡ, hạn chế mức thấp nhất tình trạng dự án chờ mặt bằng.

Đẩy nhanh tiến độ thực hiện các công trình trọng điểm, quan trọng quốc gia trong lĩnh vực giao thông vận tải; tăng cường kiểm tra, giám sát, phân công rõ trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành đảm bảo khoa học, hiệu quả công việc.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung báo cáo - Ảnh: VGP/Đình Hải

Ngoài ra, đ ối với khó khăn liên quan đến các dự án ODA, các cơ quan chủ quản, chủ dự án cần bám sát tiến độ thực hiện dự án và tiến độ điều chỉnh dự án, chỉ đạo tập trung đẩy mạnh giải ngân các dự án đã hoàn tất các thủ tục đầu tư, công tác đấu thầu, ký kết hợp đồng;…

Mọi hoạt động của chính quyền địa phương phải được liền mạch, liên tục

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cho rằng, 9 địa phương thuộc Tổ công tác số 1 có tỉ lệ giải ngân cao hơn mức trung bình cả nước là điều đáng ghi nhận, nhưng nhìn về tổng thể còn chưa có sự đồng đều giữa các địa phương, còn có 3/9 địa phương có tỉ lệ giải ngân đạt dưới mức bình quân chung của cả nước.

"Tôi hoan nghênh 9 tỉnh có tỉ lệ giải ngân cao hơn mức trung bình cả nước nhưng điều này cũng không làm cho chúng ta thỏa mãn vì 6 tháng đầu năm mà mới giải ngân được trung bình gần 30%, còn lại hơn 70% nữa cho những tháng cuối năm. Đây là một áp lực, đòi hỏi cần sự tiếp tục nỗ lực rất lớn của các địa phương trong những tháng cuối năm", Phó Thủ tướng Thường trực phát biểu.

Trên tinh thần này, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đề nghị địa phương nào chưa phân bổ hết vốn đầu tư công thì phải tính toán, gấp rút phân bổ nốt phần chưa được phân bổ theo kế hoạch.

Đồng thời, phải tiếp tục ráo riết trong triển khai thực hiện công tác giải phóng mặt bằng cho các dự án – đây là điểm "nghẽn" của đầu tư công hiện nay. Việc tháo gỡ điểm nghẽn này phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nhất là trong công tác đền bù, di dân, tái định cư... Bên cạnh thúc đẩy giải ngân đối với các công trình đang làm cũng cần phải hết sức chú trọng, tập trung thúc đẩy các công trình dự kiến sẽ làm, đặc biệt là những công trình trọng điểm của quốc gia, của tỉnh.

Trong bối cảnh chính quyền cấp huyện sắp kế thúc hoạt động, đối với các dự án do cấp huyện là chủ đầu tư, phải có hướng xử lý, giải pháp chuyển tiếp đối với các dự án, bảo đảm yêu cầu về giải ngân đối với các dự án, tránh thất thoát, lãng phí.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cho biết, Bộ Chính trị đã có chỉ đạo, bắt đầu từ ngày 1/7 tới đây, chính quyền địa phương 2 cấp đi vào vận hành ngay nên mọi hoạt động được bảo đảm liên tục, nhất là đối với các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội, thúc đẩy giải ngân đầu tư công, cung cấp các dịch vụ công phục vụ cho nhu cầu của người dân và doanh nghiệp… Chính vì thế, các địa phương cần nhận thức rõ tính liền mạch, liên tục trong hoạt động của hệ thống chính quyền, tránh tư tưởng "nghe ngóng", "chờ đợi" chính quyền mới. Yêu cầu đặt ra là mọi hoạt động của chính quyền phải được liền mạch, liên tục, không gián đoạn…

Đặc biệt, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình lưu ý các địa phương phối hợp, tiếp tục triển khai thực hiện tốt công tác sắp xếp, sáp nhập, tinh gọn bộ máy; nhấn mạnh những sở, ngành có tầm ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế, tăng trưởng, doanh nghiệp… thì việc lựa chọ người đứng đầu, cán bộ ở các sở, ngành ngày phải được đặc biệt chú trọng; phải lựa chọn được người thực sự xứng đáng để đảm đương, đảm nhận nhiệm vụ. Các xã có các dự án trọng điểm của tỉnh, của Trung ương như đường sắt, đường cao tốc cũng phải cân nhắc, lựa chọn thật kỹ cán bộ, phải thực sự là những người năng động, sáng tạo, có tinh thần bứt phá, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm…

Trong thúc đẩy giải ngân và thúc đẩy tăng trưởng cũng cần đặc biệt quan tâm lựa chọn, sàng lọc các dự án đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư; phải thực sự chọn được các nhà đầu tư có tiềm năng, có năng lực, có uy tín trong triển khai các dự án, công trình.

Ngoài ra, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình lưu ý các địa phương tiếp tục quan tâm, chú trọng bố trí, cân đối nguồn lực, dành nguồn lực thỏa đáng cho triển khai thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, xây dựng nhà cho người nghèo, người có công, công nhân lao động,…